همانطور که می‌دانید، سازه‌ای که برای ساخت ویلا مورد استفاده قرار می‌گیرد یا از جنس فولاد است و یا از جنس بتن. سوالی که همیشه در این زمینه مطرح می‌شود این است که برای ساخت ویلا بهتر است از سازه فولادی استفاده کنیم و یا بتنی؟ یا اینکه تفاوت این دو سازه با یکدیگر چیست؟ در ادامه به بررسی هر یک از این سازه‌ها می‌پردازیم تا تفاوت‌ها و مزایای هر یک را نسبت به دیگری مورد بررسی قرار دهیم.

آشنایی با سازه فولادی

همانطور که از نام این سازه پیداست، سازه فولادی از جنس فولاد است درواقع برای اینکه این سازه بتواند نیروهای مختلف را به خوبی تحمل کند و آن‌ها را انتقال دهد در این نوع سازه از فولاد استفاده می‌کنند. درضمن باید اشاره کنیم که تمامی اتصلات این سازه از نوع جوشی، پرچی و یا پیچی می‌باشد.

آشنایی با سازه بتنی

برای ساخت و اجرای سازه بتنی از بتن آرمه استفاده می‌کنند. مواد تشکیل‌دهنده سازه بتنی شامل: سیمان، شن، ماسه و فولاد است که این نوع فولاد هم می‌تواند به صورت میلگرد ساده باشد و هم می‌تواند به صورت میلگرد آجدار باشد.

تفاوت‌های سازه فولادی و سازه بتنی

زمانی که فولاد گرم می‌شود مقاومت خود را از دست می‌دهد بنابراین نمی‌توان گفت که فولاد در برابر آتش‌سوزی دارای مقاومت بالایی است البته با استفاده از تمهیداتی که پر هزینه هستند میزان مقاومت فولاد را در برابر آتش‌سوزی کمی بیشتر می‌کنند. در حالی که بتن قابلیت اشتعال‌پذیری ندارد و میزان مقاومت بالایی در برابر آتش دارد. جالب است بدانید که یک ساختمان بتنی می‌تواند ساعت‌ها در مقابل آتش دوام بیاورد اما به هیچ‌وجه فرو نریزد. از این‌رو درصورتی که در یک ساختمان بتنی آتش‌سوزی صورت بگیرد امکان این وجود دارد که بتوان بدون وارد شدن آسیب خاصی ساختمان را تخلیه کرد و آتش را نیز مهار کرد.

از آن‌جایی که چنین امکانی وجود دارد که هم سازه فلزی و هم سازه بتنی را به‌گونه‌ای طراحی کنند که مقاومت آن‌ها در برابر زلزله افزایش پیدا کند نمی‌توان دقیقا چنین مقایسه‌ای انجام داد و گفت که سازه فولادی از سازه بتنی در برابر زلزله مقاوم‌تر است و یا برعکس. چراکه مقاومت هر یک از این سازه‌ها به نحوه طراحی آن‌ها بستگی دارد. اما نکته‌ای که در زمینه سازه فولادی و بتنی در مواجه شدن آن‌ها با نیروی زلزله وجود دارد این است که سازه فولادی نسبت به سازه بتنی دارای وزن کم‌تری می‌باشد و همانطور که می‌دانید اگر سازه‌ای که از آن برای ساخت‌و‌ساز استفاده می‌گردد دارای وزن کمی باشد نیروی زلزله که به ساختمان وارد می‌گردد کمتر خواهد بود و درنتیجه میزان آسیب‌دیدگی‌های ناشی از زلزله به طرز چشم‌گیری کاهش پیدا می‌کند بنابراین سازه فولادی می‌تواند به کاهش نیروی وارده به ساختمان هنگام بروز زلزله و درنهایت کاهش میزان آسیب‌دیدگی‌های ناشی از آن بسیار موثر باشد. در حالی که سازه بتنی با وزن زیادی که دارد درنهایت موجب افزایش وزن کلی ساختمان می‌گردد و درصورت بروز زلزله، نیروی زیادی به ساختمان وارد می‌گردد به طوری که میزان آسیب‌دیدگی‌های ناشی از زلزله به طرز چشم‌گیری افزایش پیدا می‌کند.

تفاوتی که سازه بتنی با سازه فلزی از نظر طول عمر دارند این است که سازه بتنی دارای طول عمر فوق‌العاده بالایی نسبت به سازه فولادی می‌باشد اما سازه بتنی با افزایش عمر دچار افت کیفیت می‌شود که این عامل در هنگام بروز زلزله موجب ایجاد آسیب‌دیدگی‌های شدیدی می‌شود اما سازه‌ فولادی هرچند که نسبت به سازه بتنی دارای طول عمر کمتری می‌باشد اما به هیچ عنوان دچار افت کیفیت نمی‌شود. از این‌رو هنگام وقوع زلزله در کنار وزن کمی که دارد از بروز هرگونه آسیب‌دیدگی جلوگیری خواهد کرد.

یکی از مسائلی که در ساخت‌و‌ساز بهای کمتری به آن داده می‌شود مسئله ارزش اسقاط است. درصورتی که با این اصطلاح به خوبی آشنایی ندارید بهتر است بدانید که ارزش اسقاط به معنای ارزش سازه هنگام تخریب ساختمان است که موجب کاهش هزینه‌های تخریب ساختمان نیز می‌شود. سازه فولادی نسبت به سازه بتنی دارای ارزش اسقاطی بیشتری است از این‌رو هزینه تخریب ساختمانی که سازه آن فولادی است نسبت به ساختمانی که سازه استفاده شده در آن سازه بتنی است خیلی کمتر می‌باشد.

یکی از مهم‌ترین معیارهایی که در کاهش بازه زمانی اجرای یک پروژه ساختمانی تاثیر بسزایی دارد، آسانی در سهولت اجرای سازه آن می‌باشد. به نظر شما کدام یک از سازه‌های فولادی و یا بتنی دارای سهولت بیشتری در اجرا و نصب می‌باشند؟ مطمعنا سازه بتنی خیلی آسان‌تر و راحت‌تر از سازه فولادی اجرا و نصب می‌شود. چراکه سازه فولادی برای نصب و اجرا به انجام عملیاتی مانند برش‌کاری، جوش‌کاری و تخصص نیاز دارد چراکه عملیات برش‌کاری و جوش‌کاری خیلی حساس هستند و باید به درستی انجام شوند. از نظر می‌توان گفت که نصب و اجرای سازه بتنی خیلی راحت‌تر از نصب و اجرای سازه فولادی می‌باشد از این نظر با استفاده از سازه بتنی می‌توان مدت زمان اتمام یک پروژه ساختمانی را به حد چشم‌گیری کاهش داد. درصورتی که با استفاده از سازه فولادی اتمام پروژه ساختمانی کمی بیشتر از آنچه که فکرش را می‌کنید به طول می‌انجامد. علاوه‌بر تمامی این‌ها اجرای سازه بتنی نسب به سازه فولادی نیازی به تخصص آنچنان زیادی ندارد و هر یک از کارگران ساختمانی به راحتی می‌توانند آن را انجام دهند درصورتی که اجرای سازه فولادی کاملا تخصصی است و به متخصص نیاز دارد.

برخی از کارفرمایان به دنبال کاهش هزینه‌های اجرای یک پروژه ساختمانی هستند از این‌رو به دنبال نصب و اجرای سازه بتنی برای ساخت‌و‌ساز می‌روند چراکه سازه بتنی با میزان مقاومت یکسان با سازه فلزی و همچنین طراحی صحیح به هزینه‌های کمتری برای پیاده‌سازی نسبت به پیاده‌سازی سازه فولادی نیاز دارد. اما سوالی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که به چه دلیل و یا دلایلی میزان هزینه سازه بتنی نسبت به هزینه سازه فولادی کمتر است؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که اجزای تشکیل‌دهنده بتن در دسترس و ارزان‌قیمت هستند درحالی که اجزای تشکیل‌دهنده فولاد تقریبا دارای قیمت بالایی می‌باشند و همین عامل موجب تاثیر بر قیت نهایی سازه می‌شود و باعث می‌شود قیمت سازه بتنی نسبت به سازه فولادی ارزان‌تر باشد. میزان افزایش قیمت سازه فولادی نسبت به سازه بتنی برابر با 20 تا 30 درصد است.

از آن‌جایی که سازه‌های فلزی این امکان را برای کارگران و معماران فراهم می‌کنند تا بتوانند طبقات ساختمان را به صورت هم‌زمان اجرا کنند نسبت به سازه‌های بتنی از سرعت بالایی در اجرا برخوردار می‌باشند. در حالی که در سازه بتنی باید هر طبقه را به صورت جداگانه اجرا کرد و امکان اجرای چندین طبقه به صورت هم‌زمان وجود ندارد و این مسئله موجب کندی اجرای پروژه ساختمانی می‌شود. البته اشاره کرده بودیم که سازه فولادی به دلیل اینکه نصب و اجرای آن تخصصی است و به عملیات برش‌کاری دقیق نیاز دارد کمی زمان‌بر است اما با وجود امکان اجرای چندین طبقه از یک ساختمان به صورت هم‌زمان وقفه‌ای که هنگام اجرای عملیات برش‌کاری صورت می‌گیرد جبران می‌شود.

برخی از کارفرمایان هنگام اجرای یک پروژه ساختمانی دارای نقدینگی کمتری هستند به‌گونه‌ای که سرمایه آنچنان زیادی ندارند و می‌توانند به صورت خرد خرد هزینه‌های پروژه ساختمانی را پرداخت کنند بنابراین بهترین پیشنهاد برای چنین کارفرمایانی، استفاده از سازه بتنی برای اجرای یک پروژه ساختمانی است اما اگر برخی از کارفرمایان دارای نقدینگی بالایی می‌باشند و کل سرمایه اجرای یک پروژه ساختمانی را از همان اول کار در دست خود دارند بهترین گزینه برای آن‌ها استفاده از سازه فولادی می‎باشد چراکه خریداری بتن همانطور که اشاره کردیم خیلی هزینه‌بر نیست اما خرید فولاد به دلیل مواد گرانی که در طراحی و ساخت آن مورد استفاده قرار گرفته است بالاست. علاوه‌بر این وام بانکی به کارفرمایان یک پروژه ساختمانی زمانی داده می‌شود که سقف طبقات ساختمان تکمیل گردد بنابراین کارفرما می‌تواند با پرداخت هزینه کمتر و خریداری بتن برای اجرای پروژه ساختمانی خود از  سازه بتنی استفاده کند و پس از اینکه سقف‌های ساختمان تکمیل شده وام بانکی خود را دریافت کند و با استفاده از پول آن تکمیل پروژه ساختمانی را ادامه دهد.

در سازه‌های بتنی محدودیت‌های متعددی در فاصله بین ستون‌ها و همچنین دهانه‌ها وجود دارد اما سازه فولادی دارای محدودیت‌های خیلی کمتری می‌باشد به‌گونه‌ای که برای اجرای سازه‌های خاص از این سازه استفاده می‌کنند.

هر یک از مقاطع فولادی در اندازه و یک شکل مشابه در کارخانه طراحی و تولید می‌گردند درصورتی که سازه بتنی دارای انعطاف بسیار بالایی می‌باشد به‌گونه‌ای که می‌توان به راحتی آن را به هر شکل دلخواه درآورد و یا از قالب‌هایی با شکل‌های مختلف برای ساخت بتن استفاده کرد تا بتن مشابه با آن قالب ساخته شود.

همانطور که می‌دانید سازه‌های فلزی در برابر برخورد با آب و یا در حین قرارگیری در منطقه‌ای که رطوبت زیادی دارد دچاز زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شوند. از این‌رو در شمال کشور که میزان رطوبت بسیار بالاست بیشترین استفاده را از سازه بتنی می‌کنند چراکه سازه بتنی همانطور که نسبت به سازه فولادی در برابر آتش فوق‌العاده مقاوم و مستحکم است در برابر رطوبت نیز از مقاومت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد. و به هیچ‌وجه مقاومت خود را از دست نمی‌دهد. درصورتی که در مناطق گرم کشور مانند استان یزد از سازه فولادی استفاده گردد هیچ‌گونه پیامدی نخواهد داشت اما در مناطق پر رطوبت و همچنین پر بارش حتما باید از سازه بتنی استفاده گردد.